Waarom interessant? Omdat verpleegkundigen zelf aan het woord komen en over hun belevenissen vertellen. Vooral de oorlogsbelevenissen, over hoe men toch zorg bleef bieden in steeds moeizamere omstandigheden, maken indruk. Maar ook hoe trots men op het beroep is en lange tijd géén actievoert uit dienstbaarheid, betrokkenheid, gedrevenheid.
De geschrokken Filipijnse verpleegkundige die in de jaren 60 naar Nederland werd gehaald, kan er dertig jaar later in aflevering 5 nog niet over uit. Zij is, met een Bachelor of Science op zak, gewend als hoogopgeleide vakkracht als gelijkwaardige te werken van de arts. Maar waar ze terechtkomt, Nederland, is de verpleegkundige nog veelal een voetveeg die wordt ingezet als huishoudelijke hulp die de gangen dweilt, brood smeert en koffiezet. De schok is groot, velen vertrekken en reizen naar de VS voor een verdere carrière.
Het tekort aan vakkrachten is nijpend, maar aanvulling met buitenlandse vakkrachten lukt onvoldoende. De werkdruk groeit en uiteindelijk ontstaan de eerste acties eind jaren 70. Met pijn in het hart gaan verpleegkundigen over tot actie. Goede zorg is simpelweg niet langer te leveren door steeds minder mensen die steeds meer uren moeten draaien.
De crisisjaren, de Tweede Wereldoorlog en de hongerwinter hebben ieder een eigen aflevering. Bijzondere details over hoe kleur gegeven wordt aan het beroep en getuigenissen die vast zijn gelegd, zijn dertig jaar later nog steeds interessant. Hoewel de geïnterviewden nu niet meer in leven zijn, zijn hun beroep en belevenissen in de tijdsperiode waarin zij werkten door deze radioserie voor het nageslacht behouden. De indrukwekkende hygiëneprotocollen, omdat antibiotica nog niet bestaat, de onuitputtelijke werkuren die men vervult, maar vooral de toewijding en identificatie met het beroep zijn veelzeggend. In iedere aflevering komen verpleegkundigen aan het woord die voor hun patiënten staan, ongeacht bijvoorbeeld Duitse afkomst in de oorlog of ongeacht de vrije tijd die opgeofferd wordt.
Verouderd? De afleveringen zitten gedegen in elkaar, maar de herhaling van hetzelfde stramien kan ook wat saai aandoen. De informatiedichtheid is hoog, persoonlijke belevenissen, opleidingstrajecten en de diverse aspecten van verpleegkunde, zoals psychiatrie, wijkverpleegkunde, ziekenhuisverpleegkunde, komen allemaal aan bod. Wat audio betreft, waarbij de interviewster soms zachter klinkt dan de geïnterviewde, dat zou nu niet meer mogen, maar dat is overkomelijk. Uiteraard kan men in aflevering 1 Florence Nightingale en de door haar geïnspireerde verpleegkundigen niet zomaar aan het woord laten. Toch vindt men een kunstige manier door actrices details te laten inspreken, waardoor het soms verwarrend echt lijkt.
Eigenlijk is het enige grote minpunt dat je als luisteraar benieuwd bent waarom deze serie geen vervolg kreeg. Hoe is het verdergegaan met de verpleging sinds de jaren 1990? Het radioprogramma dat deze serie uitzond, VPRO’s OVT (Onvoltooid Verleden Tijd), besteedt sindsdien slechts sporadisch aandacht aan de geschiedenis van de Verpleegkunde, terwijl thema’s voor het oprapen liggen. Daarom bij deze een oproep om snel een keer met een vervolg te komen! Om de redactie te helpen: drie thema’s die interessant zouden zijn voor luisteraars van OVT, voor verpleegkundigen en hun opleiders: ‘Witte Woede in de jaren 1990’, ‘de opkomst van Buurtzorg in de jaren 2000’ en uiteraard ‘COVID-19 in 2020’. Kortom, er is genoeg materiaal voor een vervolgserie en genoeg (oud)verpleegkundigen die wel mee willen werken, zodat allen we van de geschiedenis kunnen leren!
De uitzendingen kan men terugvinden via:
- De Zuster komt zo! 1: Nosokomos - Het Spoor Terug - VPRO
- De Zuster komt zo! 2: de crisisjaren - Het Spoor Terug - VPRO
- De Zuster komt zo! 3: de oorlog - Het Spoor Terug - VPRO
- De Zuster komt zo! 4: de Hongerwinter en de eerste naoorlogse jaren - Het Spoor Terug - VPRO
- De Zuster komt zo! 5: de nieuwe tijd - Het Spoor Terug - VPRO
- De Zuster komt zo! 6: de acties in 1979 voor meer verplegend personeel - Het Spoor Terug - VPRO
