‘Heb je ook zoiets als onpraktische wijsheid?’ vroeg filosofe Mieke Moor mij. Een glimlach kwam op mijn gezicht. Ik hou van dit soort denkvragen, die schijnbare vanzelfsprekendheden laten wiebelen. In onze dagelijkse taal halen we wijsheid en kennis nogal eens door elkaar. Daarbij hebben we van kennis ook nog eens een ladder gemaakt: hoog op die ladder staat de wetenschap, het mbo bungelt onderaan. Gelukkig is de roep om van kennis een waaier te maken en dus alle bronnen van kennis te waarderen steeds luider. Praktische wijsheid, het professionele kompas om het goede te doen, maakt gebruik van kennis, juist in haar veelvormigheid.
Neem het voorbeeld van de ondersteuner in ons practoraat. Een jonge vrouw, met veel talent, die na de middelbare school in het onderwijssysteem vastliep. Omdat zij niet in het systeem past, moest er aan haar van alles gediagnosticeerd en getherapeutiseerd worden. Het kostte haar een paar jaar om te kunnen zeggen: ‘Er is niets mis met mij, het systeem past niet bij mij. Ik heb mijn eigen pad te gaan om kennis te vergaren en mijn talenten te ontwikkelen op een manier die bij mij past.’ In mijn ogen een moedig én praktisch wijs besluit.
Praktische wijsheid is een belangrijke leiderschapsdeugd. Het veelvuldige pleidooi om leiderschap niet te doceren, maar te zien als een vormingsproces dat om begeleiding vraagt en waarin het gaat om te ontdekken wie je bent als leider, valt op als ik terugblader in een themajaar leiderschap. Het gaat dus meer om ontwikkelen dan om leren. Leiderschapsidentiteit noemen we dat in ons boek Stevig (leren) staan (Ruijters et al., 2023).
Zo mijmer ik weer even verder op de vraag van Mieke en kom ik aan bij het woord school. In het oude Griekenland betekende Scholè: vrije tijd. Men was ervan doordrongen dat je om wijsheid te ontwikkelen ruimte voor jezelf en voor zelfonderzoek nodig hebt. Die oorspronkelijke betekenis geeft stof tot nadenken. Hoeveel vrije ruimte is er in het opleiden van onze nieuwe collega’s om te mogen ontdekken wat jouw kleur is als vakmens, professional, levenlang-leerder en (informele) leider?
Désirée Bierlaagh, gastredacteur
